Cihad-ı Ekber

"Nescio, sed fieri sentio et excrucior."
Catullus

"O belde"den kovulalı çok oldu
Raksına kapıldım ben de mutadın
Akışına bırakalı yok oldu
Mai bir köpüktü bende muradın

Aynalarda aksin aradığım, ey
İpeksi silüet, pırıltılı şey
Desem ki özümsün, ben sana üvey
Rakîbim, vesvesem, vehmim, yok-kadın!

Aklımdan, gönlümden çıkardımsa da
Gönlümde, fikrimde hep aynı sâdâ
Akşam vakti, elde kalem, masada
Melûlüm aklıma düştükçe yâdın

Ey yok-kadın, ey çocuklar mabudu
Aşıklar, mecnunlar, rindler umudu!

M. Bahadırhan Dinçaslan

Avaze-i Elest

Gel ey sultan-ı hubanım elestîden müştakem
De sahba-yı âlihede men bir kırık zevrakem

Ferahnak fasıllar raksı mutrıbin tellerinde
Hanendeler mene handan men zavallı gamnâkem

Her necmine birer melek yoldaş etmiş de Hüda
Feriştemden cüda düştüm men bedbaht-ı eflakem

Amennam acep mi Ahmed u Kamer[1] meseline
Gör men saatim ermeden hicrinden iki şâkem

Ki imanım sen şahıma şekten fariğdir zira
Men ne taib-i bihude[2] ne zahid-i zerrakem

Meyinden tadalı beri adın aydur hu derem
Sefa kılsan razı cefa etsen ram-ı firakem

Gam mıdır ez-cümle alem tekzib etse hikemin
Duymam, görmem, bilmem derim etrak-ı bi-idrakem

M. Bahadırhan Dinçaslan

Sözcükler:

Sultan-ı huban: Sevgililer sultanı, güzeller sultanı

Elestî: Elest meclisi, inanışa göre tanrının ruhları cisme bürümeden topladığı meclis. Eski gelenekte, müziğin lakaplarından biri de, “avaze-i elest” yani “elestin sesi”dir.

Müştak: Özleyen, arzu eden

Sahba: İçki içilen platform.

Alihe: İlahlar

Zevrak: Şişe

Ferahnak: Bir musiki makamı, “ferahlık içeren” gibi bir anlamı var

Mutrib: Sazcı

Hanende: Şarkıcı

Handan: Gülen

Gamnak: Gamlı

Necm: Yıldız

Ferişte: Melek

Cüda: Ayrı

Bedbaht: Şanssız, kötü talihli

Eflak: Gökler

Hicr: Ayrılık

Şak: Parça, yarık, surede “inşakka” (yarıldı) olarak geçiyor.

Şek: şüphe

Fariğ: Alakasız, öte

Taib-i bihude: Boş yere tövbe eden

Zahid-i zerrak: İki yüzlü ibadet eden kimse

Aydur: Eski Türkçe “aytmak” söylemek anlamına gelir. Halk şairleri vs. bu yüzden “aydur”, “eydür” derler, “Yunus Emre aydur”: “Yunus Emre söyler ki”

Ram: itaat eden

Firak: Ayrılık, ayrılık acısı

Tekzib: Yalanlamak

Hikem: Hikmetler

Etrak-ı bi-idrak: İdraksiz, anlayışsız Türk(ler)

---

[1] Ahmed u Kamer meseli: “Saat erişti ve ay ikiye bölündü” diye başlayan Kamer suresine gönderme.

[2] Nef’i’den sevdiğim bir kullanım: “Ne taib-i bihude, ve ne tevbe-şikestiz” yani “ne boşyere tövbe eden, ne tövbesini bozanız.” Dize sonundaki zerrak da, Kaygusuz’un “Ben bu zerrak sofulardan başkaca şeytan bilmezem” deyişinden mülhem.