Sosruknu Cırı

Kayıp Rıhtım için hazırladığım mitoloji serisinde kullanmak üzere, Sinemis Herdem Yararbaş'tan bazı Karaçayca metinlerin Türkiye Türkçesine aktarılmış halini rica ettim. Kendisi sağolsun, ricamı kırmadı, özverili bir çalışmayla gerekli aktarmayı yaptı. Yazılarımda kullanmadan önce, bir bütün halinde burada paylaşayım, ihtiyaç ya da ilgi duyanlara ulaştırayım istedim.

Otarlanı Omar tarafından seslendirilen haline burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz. Sinemis Herdem Hanımın çevirisine bir kaç ufak düzeltme dışında müdahale etmedim.

                            SOSRUKNU CIRI

Nart batırla cortuulga çıkgandıla (Korkusuz Nart kahramanları [batır - bahadır] akına çıktı)

Atlanı urup alga aşıkgandıla (Atlara vurarak acele ettiler)

Nart Örüzmek’di başçıları başları (Başlarındaki Nart Örüzmek’ti)

Sosuruk’du bek kiçileri caşları (Sosuruk idi en küçük erkekleri, en gençleri)

Nart uyadan çıgıp uzak ketgendile (Nart yurdundan çıkıp uzaklara gittiler)

Köp tauladan köp kolladan ötgendile (Nice dağlardan nice ellerden geçtiler)

Bara ketip Nart sanaga cetgendile (Gidip dururlarken Nart Sana'ya [Sana, muhtemelen bir yer ismi] yetiştiler)

Tohtarga onou etgendile (Durmaya karar verdiler)

Nart sanada Nartlanı sanagandıla (Nart sanada Nartları tanıdılar/buldular)

Karıuların sınagandıla (Güçlüleri sınadılar, ölçtüler)

Tögerekde barga cokga karaydıla (Etrafta ne var ne yok baktılar)

Kiyikleni buulanı da maraydıla ( Vahşi geyikleri de gözlediler)

Ot tirgizirge ot tapmay kalgandıla (Ateş yakmak için ateş bulamadılar)

Ot izlerge sen bar men bar bolgandıla (Ateş aramaya sen git ben gideyim oldular)

Sosuruk men barayım degendi otha (Sosuruk ateşi bulmaya ben gideyim dedi)

Kiçi barırga kerekdi allay zatha (Küçüğün gitmesi gerekir öyle işe)

Alay aytıp mingendi sekirip atga (Öyle söyleyip, sıçrayarak atına bindi)

Barı da ıspas etgendile caş Nartha (Hepsi de teşekkür etti bu genç Nart'a)

Sosuruk atha kamçını cetdirgendi (Sosuruk ata kamçıyı geçirdi/vurdu)

Kuşça uçup tau auzlaga kirgendi (Kuş gibi uçarak dağ içlerine girdi)

Çaba corta ol taudan tauga ötgendi (Koşarak dağdan dağa geçti)

Ot carık çıkgan bir dorbunnga cetgendi (Ateşin yandığı bir mağaraya geldi)

Karasa dorbunda ullu ot canadı (Bir baksa mağarada büyük bir ateş yanıyor)

Otnu tögeregine çulganıp dev Emegen catadı (Ateşin etrafına yaslanmış dev Emegen yatıyor [Emegen: Karaçay Nart mitolojisinde devler, karşılaştır: Yeti])

Sermep aldı Sosuruk otdan keseunü (Sosuruk ateşten bir tutam koparıp aldı)

Közüne mıdıh tüşüp uyatdı devni (Gözüne kor düşürerek uyandırdı devi)

Ol zamanda Nar adetleça salam berdi (O zaman da Nart adetlerine göre selam verdi)

Nek kelgenin devge anlatıp kördü (Neden geldiğini deve anlattı)

Unamaydı Emegen otnu berirge (Emegen ateşi vermeyi istemedi)

İzleydi ol karıu küç sınap körürge (Güçlü arıyordu gücünü sınayıp görecek)

Caş bolsa da Sosuruk ustad amalga (Daha küçük olsa da Sosuruk ustadır)

Devge oün üyreteyim dedi alga (Dev’e, öğreteyim o zaman dedi önce)

Ol anga kızgan temirleni cutdurdu (Ona kızıp demirleri yutturdu)

Töppesi bla kaya taşla tutturdu (Kafası ile kaya taşlarını durdurdu)

Kesini kim bolganın andan bukdurdu (Kendisinin kim olduğunu ondan gizledi)

Dev Emegenni otun alıp kutuldu (Dev Emegenin ateşini alıp kurtuldu)

Türkiye Türkçesine aktaran: Sinemis Herdem Yararbaş

Not: Bu efsane parçasını, Oğuzname / Dede Korkut geleneğindeki Basat - Tepegöz öyküsüyle karşılaştırmak verimli olacaktır.