Avaze-i Elest

Gel ey sultan-ı hubanım elestîden müştakem
De sahba-yı âlihede men bir kırık zevrakem

Ferahnak fasıllar raksı mutrıbin tellerinde
Hanendeler mene handan men zavallı gamnâkem

Her necmine birer melek yoldaş etmiş de Hüda
Feriştemden cüda düştüm men bedbaht-ı eflakem

Amennam acep mi Ahmed u Kamer[1] meseline
Gör men saatim ermeden hicrinden iki şâkem

Ki imanım sen şahıma şekten fariğdir zira
Men ne taib-i bihude[2] ne zahid-i zerrakem

Meyinden tadalı beri adın aydur hu derem
Sefa kılsan razı cefa etsen ram-ı firakem

Gam mıdır ez-cümle alem tekzib etse hikemin
Duymam, görmem, bilmem derim etrak-ı bi-idrakem

M. Bahadırhan Dinçaslan

Sözcükler:

Sultan-ı huban: Sevgililer sultanı, güzeller sultanı

Elestî: Elest meclisi, inanışa göre tanrının ruhları cisme bürümeden topladığı meclis. Eski gelenekte, müziğin lakaplarından biri de, “avaze-i elest” yani “elestin sesi”dir.

Müştak: Özleyen, arzu eden

Sahba: İçki içilen platform.

Alihe: İlahlar

Zevrak: Şişe

Ferahnak: Bir musiki makamı, “ferahlık içeren” gibi bir anlamı var

Mutrib: Sazcı

Hanende: Şarkıcı

Handan: Gülen

Gamnak: Gamlı

Necm: Yıldız

Ferişte: Melek

Cüda: Ayrı

Bedbaht: Şanssız, kötü talihli

Eflak: Gökler

Hicr: Ayrılık

Şak: Parça, yarık, surede “inşakka” (yarıldı) olarak geçiyor.

Şek: şüphe

Fariğ: Alakasız, öte

Taib-i bihude: Boş yere tövbe eden

Zahid-i zerrak: İki yüzlü ibadet eden kimse

Aydur: Eski Türkçe “aytmak” söylemek anlamına gelir. Halk şairleri vs. bu yüzden “aydur”, “eydür” derler, “Yunus Emre aydur”: “Yunus Emre söyler ki”

Ram: itaat eden

Firak: Ayrılık, ayrılık acısı

Tekzib: Yalanlamak

Hikem: Hikmetler

Etrak-ı bi-idrak: İdraksiz, anlayışsız Türk(ler)

---

[1] Ahmed u Kamer meseli: “Saat erişti ve ay ikiye bölündü” diye başlayan Kamer suresine gönderme.

[2] Nef’i’den sevdiğim bir kullanım: “Ne taib-i bihude, ve ne tevbe-şikestiz” yani “ne boşyere tövbe eden, ne tövbesini bozanız.” Dize sonundaki zerrak da, Kaygusuz’un “Ben bu zerrak sofulardan başkaca şeytan bilmezem” deyişinden mülhem.